Δεν είμαι ο τύπος του ανθρώπου που περιμένει να έρθει ο νέος χρόνος για να αξιολογήσει τη ζωή του και να βάλει νέους στόχους, για να αλλάξει καταστάσεις και πράγματα. Είμαι ο τύπος του ανθρώπου που κάνει αξιολόγηση των πραγμάτων και γεγονότων πολύ συχνά και αναπροσδιορίζει τους στόχους όταν πράγματι πρέπει να γίνει, κι ας είναι στη μέση του χρόνου, της ημέρας, της ώρας. Δεν περιμένω την πρωτοχρονιά για να κάνω μια νέα αρχή. Θα κάνω νέα αρχή τη στιγμή που χρειάζεται.
Πρόσφατα σκέφτηκα πώς θέλω κάθε μέρα που είμαι πάνω σε αυτό το πλανήτη, να μαθαίνω κάτι νέο. Και το έβαλα στόχο. Τα πράγματα που δεν ξέρουμε είναι άπειρα, και θέλω όσο μπορώ να μαθαίνω και να ανοίγω τους ορίζοντες μου. Πράγματα σημαντικά και ασήμαντα, ίσως χαζά, πράγματα που δεν αφορούν όλους, πράγματα για τη μόδα, για την επιστήμη, για τη φύση ή πράγματα κατηγορίας ‘η ασήμαντη πληροφορία της ημέρας’. Πόσες φορές έμαθες κάτι τέτοιο? Και δες πώς τα φέρνει η ζωή που ακόμα και αυτή τη πληροφορία θα τη χρειαστείς κάπου κάποτε.
Και κάπως έτσι δημιουργήθηκε και αυτή η στήλη. Θα μοιράζομαι μαζί μας κάθε μέρα αυτή τη πληροφορία που έμαθα. Αν την ξέρατε ήδη, μπορείτε να μοιράζεστε εσείς μια πληροφορία μαζί μας. Και πού ξέρετε? Θα γράφουμε και μαζί αυτή τη στήλη. Υπάρχει τόση (παρά) πληροφόρηση καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, που αυτά που μαθαίνω θέλω να τα φιλτράρω. Και αυτό το φιλτράρισμα γίνεται προς στο τέλος της ημέρας. Οπότε και τότε θα έχετε νέα μου!
Και τι έμαθα σήμερα;
Πάνω από 20 και χρόνια που είμαι σε αυτή τη γειτονιά, φέτος παρατήρησα πιο προσεκτικά τα δέντρα που έχουμε. Και καθώς περνούσαν οι μήνες είδα τα φύλλα από ένα πλατάνι να κιτρινίζουν, και σιγά σιγά να πέφτουν, και ακριβώς απέναντι να βρίσκεται ένα πεύκο με καμαρωτές τις πράσινες βελόνες του. Από το δημοτικό ξέρω πώς τα φυτά κατηγοριο-ποιούνται σε αειθαλή και φυλλοβόλα. Τα αειθαλή είναι αυτά που δεν ρίχνουν τα φύλλα τους, και φυλλοβόλα είναι αυτά που ρίχνουν τα φύλλα τους κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου. Αλλά η γνώση μου και η κυρίως η μνήμη μου φτάνει μόνο μέχρι εκεί!
Οπότε και έψαξα πιο πολλές λεπτομέρειες! Γνωστά αειθαλή φυτά είναι το έλατο, πεύκο, βελανιδιά, πουρνάρι, κυπαρίσσι, ελιά, λεμονιά, πορτοκαλιά, μανταρινιά, φοίνικας. Και γνωστά φυλλοβόλα φυτά είναι μουριά, συκιά, πλατάνος, καρυδιά, αχλαδιά, μουριά, αμυγδαλιά, κερασιά, καστανιά.
eΤα περισσότερα φυτά των περιοχών με εύκρατο και θερμό κλίμα είναι κατά πλειοψηφία αειθαλή π.χ. τροπικά δάση ενώ τα είδη φυτών που αναπτύσσονται σε εποχικά άνυδρα κλίματα μπορεί να είναι ποικίλα, είτε αειθαλή είτε φυλλοβόλα. Και μάλλον η Ελλάδα ανήκει σε αυτή την κατηγορία. Στα δροσερά κλίματα όπου οι θερμοκρασίες φτάνουν κάτω των -30 ° C ελάχιστα είναι τα είδη αειθαλών πλατύφυλλων που μπορούν να αντέξουν. Γι’ αυτό στις περιοχές αυτές ευδοκιμούν τα κωνοφόρα (με τους σπόρους προστατευμένους σε κώνους, όπως το κυπαρίσσι και το έλατο), που έχουν φύλλα μικρότερης επιφάνειας και άρα ελαττωμένη διαπνοή.
Η όλη διαδικασία της πτώσης των φύλλων είναι ιδιαίτερης ζωτικής σημασίας και για τα ίδια τα φυτά αλλά και για τους ανθρώπους και γενικά για το ζωικό βασίλειο. Και αυτό γιατί τα φυτά παράγουν μόνα τους την τροφή τους. Λαμβάνουν από τον αέρα και το έδαφος ανόργανες ουσίες τις οποίες μετατρέπουν σε οργανικές ενώσεις με τη βοήθεια της ηλιακής ενέργεια τη λεγόμενη φωτοσύνθεση (που χρησιμοποιούμε και εμείς μόλις βγει λόγο ο ήλιος αλλά χρησιμοποιούμε τόσο πολύ τη λέξη που έχουμε ξεχάσει και τι σημαίνει). Το νερό που απορροφούν από το έδαφος το χρησιμοποιούν για να επιζήσουν και κατόπιν το εξατμίζουν από τα φύλλα με μια λειτουργία που λέγεται διαπνοή (κάτι σαν την αναπνοή σκέψου). Τον χειμώνα που αρχίζουν οι χειμωνιάτικες παγωνιές και η θερμοκρασία πέφτει, το έδαφος γίνεται ξερό και κρύο με αποτέλεσμα τα φύλλα των φυλλοβόλων φυτών να πέφτουν. Τα φυτά αντιδρούν με αυτόν τον τρόπο για να εξοικονομήσουν ενέργεια και να αντισταθμίσουν την απώλεια νερού που εξατμίζεται από την επιφάνεια των φύλλων τους.
Τα αειθαλή φυτά αντίθετα, παρουσιάζουν προσαρμοστικές μεταβολές: επειδή το έδαφος κατά τις χειμερινές περιόδους προσφέρει χαμηλά επίπεδα υγρασίας και θρεπτικών συστατικών, κλείνουν τους πόρους στα φύλλα τους ενώ η επιφάνειά τους καλύπτεται με ένα κερένιο επίστρωμα που τα κάνει πιο σκληρά και γυαλιστερά. Με αυτόν τον τρόπο συγκρατούν στο σώμα τους όση υγρασία έχουν ανάγκη.
Δεν ξέρω για σένα αλλά εμένα με έχει μαγέψει όλη αυτή η ισορροπία της φύσης, πόσο άριστα σχεδιασμένη και μελετημένη είναι. Φυσικά δεν σταμάτησα εδώ, απλά σου δίνω μια γεύση όσων έμαθα. Εσύ, σήμερα τι έμαθες;