Κάθε βράδυ βλέπουμε δεκάδες από αυτά και την επόμενη δεν τα θυμόμαστε. Πολύ μυστήρια δεν είναι αυτά τα όνειρα; Όλοι μας σίγουρα σε κάποια φάση θα έχουμε δει ένα τόσο έντονο όνειρο που ανατρέψαμε σε ονειροκρήτη, τη μαμά ή τη γιαγιά. Οι ερμηνίες των ονείρων έχουν να κάνουμε με το υποσυνείδητο και το φανταστικό, δηλαδή δεν μπορούν να ερμηνευτούν πλήρως, αλλά οι πιο παλιοί όλα αυτά που συνέβαιναν στον άνθρωπο έπρεπε να τα εξηγούν και να δίνουν ερμηνίες σε αυτά.
Δεν μπορώ να πω με σιγουριά πώς ναι πιστεύω στα όνειρα, όχι δεν πιστεύω στα όνειρα. Το μόνο σίγουρο είναι πώς είναι ένα κομμάτι ου εαυτού μου που ξυπνάει τα βράδια που πάω για ύπνο και το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να το αποδεχτώ. Το πώς θα με επηρεάσει, είναι άλλο θέμα. Και με την παρακάτω περιγραφή θα ήθελα να σας βοηθήσει να μάθουμε καλύτερα το μυστήριο των ονείρων.
Το όνειρο είναι κυρίως συναίσθημα, μετά είναι εικόνες, και πάντα όχι ξεκάθαρες. Άλλες φορές πιο θολές και άλλες πιο ξεκάθαρες και βιωματικές, άλλες φορές ασπρόμαυρες και κάποιες άλλες με έντονα χρώματα. Το περιεχόμενο των ονείρων δεν έχει συνήθως τη λογική αλληλουχία της φυσικής πραγματικότητας και είναι πέρα από τον συνειδητό έλεγχο αυτού που το βιώνει. Είναι πιθανόν τα όνειρα να σχετίζονται με τις εξωσωματικές εμπειρίες. Σε κάποια όνειρα ο άνθρωπος που τα βλέπει είναι παρατηρητής, ακόμα και παρατηρητής του εαυτού του. Ίσως ο μηχανισμός του εγκεφάλου που ελέγχει τα όνειρα να είναι παρατηρητής, σε αντίθεση με τα όνειρα όπου κάποιος βλέπει σε πρώτο πρόσωπο, να είναι ο ίδιος με αυτόν που ελέγχει την ψευδαίσθηση, όπου κάποιος βγαίνει από το σώμα του κάτα τη διάρκεια μιας εξωσωματικής εμπειρίας.
Από επιστημονικής άποψης, το όνειρο είναι είναι μια εγκεφαλική δραστηριότητα (σκέψεις, εικόνες, συναισθήματα) που συμβαίνει κατά τη διάρκεια του ύπνου. Τα περισσότερα όνειρα λαμβάνουν χώρα κατά τον ύπνο REM (Rapid Eye Movements),δηλαδή όταν υπάρχουν ταχείες οφθαλμικές κινήσεις. Και τα όνειρα ενεργοποιούνται μόνο στο REM στάδιο, που χαρακτηρίζεται επίσης από πλήρη μυϊκή χαλάρωση
Έτσι, λέγεται ότι βλέπουμε όνειρα κατά τη διάρκεια του REM-ύπνου ο οποίος ουσιαστικά καταλαμβάνει το 20-25% της συνολικής διάρκειας του ύπνου μας. Λέγεται ότι τα βρέφη ονειρεύονται κατά το 50% περίπου του ύπνου τους.
Ένα άλλο παράξενο χαρακτηριστικό της εγκεφαλικής δραστηριότητας κατά τη διάρκεια των ονείρων είναι το γεγονός ότι σχεδόν όλα τα όνειρα ξεχνιούνται. Η αμνησία των ονείρων είναι φυσιολογική. Δεν οφείλεται σε τίποτε το μεταφυσικό, αλλά σε ασθενή κωδικοποίηση. Η μνήμη βασίζεται στην κωδικοποίηση των πληροφοριών που αντλούμε από τα βιώματα. Η κωδικοποίηση βασίζεται σε συνδέσεις σε κάποιες περιοχές του εγκεφάλου, οι οποίες με τη σειρά τους βασίζονται σε συσχετισμούς βιωμάτων. Ειναι πιο πιθανό κάποιος άνθρωπος να θυμάται ένα βίωμα ισχυρής συναισθηματικής επίδρασης, παρά κάποιο βίωμα χωρίς συναίσθημα. Ακόμα υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες να θυμόμαστε ένα όνειρο αν ξυπνήσουμε σε σύντομο χρονικό διάστημα αφού το δούμε. Ακόμα κι έτσι όμως, μάλλον θα το ξεχάσουμε εάν δεν το κωδικοποιήσουμε προσπαθώντας να το θυμηθούμε. Κάποιοι άνθρωποι το καταγράφουν σε χαρτί, άλλοι δίνουν ένα τίτλο στο όνειρο τους και όταν πέσουν να κοιμηθούν είναι πιο πιθανό να το θυμηθούν και να το ξαναδούν, και κάποιοι απλά μένουν στο κρεβάτι να κάνουν διάφορους συσχετισμούς.
Εάν πάντως τα όνειρα αποτελούν πύλη προς οτιδήποτε, αυτό είναι οι σημερινοί προσωπικοί μας φόβοι και επιθυμίες και όχι οι αρχαίοι φόβοι και επιθυμίες άλλων ανθρώπων. Υποθέτουμε ότι τα όνειρα εξυπηρετούν κάποιο σκοπό, αλλά είναι πιο πιθανό αυτός ο σκοπός να εντοπίζεται σε αυτή τη ζωή και όχι σε κάποια άλλη. Κάθε αξιοπρεπής θεωρία σχετικά με τα όνειρα θα πρέπει να προσπαθεί να εξηγήσει γιατί ο εγκέφαλος ξυπνάει αυτές τις αναμνήσεις και τις μυθοπλασίες. Πιθανότατα, τα όνειρα είναι το αποτέλεσμα ηλεκτρικής ενέργειας που διεγείρει αναμνήσεις εντοπισμένες σε διάφορες περιοχές του εγκεφάλου.
Το γιατί ο εγκέφαλος διεγείρει και μυθοπλάθει τις συγκεκριμένες αναμνήσεις, παραμένει μυστήριο παρά τις διάφορες αληθοφανείς ερμηνείες. Οι παραφυσικές ερμηνείες μάλλον δεν έχουν τόση αξία όσο οι ερμηνείες που περιορίζονται σε βιολογικούς και συναισθηματικούς μηχανισμούς σχετικούς με την εγκεφαλική δραστηριότητα.
Η ερμηνεία των ονείρων μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στην αυτογνωσία- διότι τα όνειρα αντανακλούν συναισθήματα και επιθυμίες τα οποία δεν συνειδητοποιούμε όταν είμαστε ξύπνιοι. Μπορεί να έχουμε άγχη ή επιθυμίες που μόνο τα όνειρά μας μπορούν να αποκαλύψουν.
Σχετικά με την ερμηνεία των ονείρων έχουν ασχοληθεί αρκετοί ψυχαναλυτές με κυριότερους τον Sigmund Freud και τον Carl Jung. Ο Freud άρχισε να ασχολείται με την ανάλυση των ονείρων καθώς πίστευε ότι κάθε ανθρώπινη πράξη, αντίδραση δεν συμβαίνει τυχαία αλλά υποκινείται ως ένα βαθμό από το υποσυνείδητο. Ο άνθρωπος στη σημερινή κοινωνία τείνει να καταστέλλει τις επιθυμίες και τα ένστικτά του, τα οποία του βγαίνουν στη διάρκεια των ονείρων. Ο Freud επίσης υποστήριζε πως το υποσυνείδητο χρησιμοποιεί μία συμβολική γλώσσα για να εκφραστεί.
Η πιο παράξενη ίσως ιδιότητα των ονείρων είναι το γεγονός ότι οι περισσότεροι από μας τις περισσότερες φορές δεν συνειδητοποιούμε ότι ονειρευόμαστε την ώρα που ονειρευόμαστε. Ενα άτομο μπορεί να μην συνειδητοποιεί ότι τα γεγονότα σε ένα όνειρο δεν είναι αληθινά. Αυτό μπορεί επίσης να ευθύνεται για την διαστρέβλωση του χρόνου και την αμνησία που συχνά ακολουθεί το ξύπνημα. Το να βλέπει κανείς όνειρα φαίνεται πως είναι φυσιολογική ανάγκη του οργανισμού, καθώς όταν κάποιος μείνει χωρίς να κοιμηθεί για διάστημα μερικών ημερών αρχίζει και ονειρεύεται ενώ είναι ξύπνιος.