166 νέα Προγράμματα Σπουδών – 123 που εκπονήθηκαν εκ νέου και 43 επικαιροποιημένα – για το Νηπιαγωγείο, το Δημοτικό, το Γυμνάσιο και το Λύκειο της Γενικής Εκπαίδευσης παρουσιάστηκαν πρόσφατα σε συνέντευξη τύπου από την Υπουργό Παιδείας Νίκη Κεραμέως, παρουσία της Υφυπουργού Ζέττας Μακρή και του Προέδρου του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής, Γιάννη Αντωνίου.
Τα Προγράμματα Σπουδών καθορίζουν το τι, το πώς και το γιατί της μαθησιακής διαδικασίας για κάθε μάθημα, κάθε τάξης, κάθε βαθμίδας, καθώς:
- Περιλαμβάνουν το περιεχόμενο του μαθήματος
- Κατευθύνουν τον σχεδιασμό του μαθήματος με ενδεικτικές δραστηριότητες και προτάσεις αξιολόγησης
- Προσδιορίζουν τους στόχους τους μαθήματος και τα προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα.
Οι άξονες εκσυγχρονισμού των Νέων Προγραμμάτων Σπουδών είναι τρεις:
Πρώτον, αλλάζει ο διδακτικός σχεδιασμός των Προγραμμάτων Σπουδών
Τίθενται στο επίκεντρο ο μαθητής και τα προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα, δηλαδή όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζει ο μαθητής, να κατανοεί και να μπορεί να εφαρμόσει μετά το μάθημα.
- Για παράδειγμα, αντί ο μαθητής να αποστηθίσει ιστορικά γεγονότα, καλείται να συμμετέχει σε δραστηριότητες που θα του επιτρέψουν να αντιληφθεί τη σημασία των γεγονότων, τα αίτια και τις συνέπειές τους με το π.χ. να υποδυθεί ο ίδιος το ιστορικό πρόσωπο σε ένα παιχνίδι ρόλων ή να συντάξει μια επιστολή εκ μέρους του προσώπου αυτού.
Επιπλέον, διαφυλάσσεται η συνέχεια και η συνοχή στην εκπαιδευτική διαδικασία, μέσω της μετατόπισης από την «ύλη», σε θεματικά πεδία που παραμένουν σταθερά από τάξη σε τάξη και από βαθμίδα σε βαθμίδα.
- Για παράδειγμα, στα Μαθηματικά η θεματική ενότητα «Μοτίβο-Συναρτήσεις» παραμένει σταθερή από τα Μαθηματικά της Α’ Δημοτικού ως και τα Μαθηματικά του Λυκείου: αρχικά, ο μαθητής αναγνωρίζει απλά αριθμητικά μοτίβα, έπειτα πιο σύνθετα αριθμητικά μοτίβα, κατόπιν αντιμετωπίζει γλωσσικά, συμβολικά και γεωμετρικά μοτίβα, ενώ στο Λύκειο φτάνει στην αναγνώριση και μελέτη πληθυσμιακών μοτίβων, όπως είναι οι δημογραφικές μεταβολές σε διάφορες χώρες ή τα κρούσματα COVID-19.
Δεύτερον, αναδιαρθρώνεται το περιεχόμενο των Προγραμμάτων Σπουδών
Εμπλουτίζεται και προσαρμόζεται στις σύγχρονες επιστημονικές εξελίξεις και κοινωνικές ανάγκες.
- Για παράδειγμα, στη Φυσική εισάγονται οι εφαρμογές της κβαντικής θεωρίας και στα Μαθηματικά ενισχύονται τα στοχαστικά μαθηματικά (στατιστική, πιθανότητες κτλ).
Γενικεύεται η διαθεματικότητα και η διεπιστημονικότητα σε όλα τα γνωστικά πεδία.
- Για παράδειγμα, στη Φιλοσοφία εντάσσονται θεματικές εφαρμοσμένης ηθικής, η βιοηθική και η ηθική στην τεχνητή νοημοσύνη.
Τέλος, ενισχύεται η σύνδεση της θεωρίας με την πράξη και την αντιμετώπιση των προκλήσεων του 21ου αιώνα.
- Για παράδειγμα, στην Πληροφορική, οι μαθητές θα κατανοούν υπαρκτά προβλήματα και θα προτείνουν λύσεις με τη χρήση των κατάλληλων υπολογιστικών εργαλείων, π.χ. ο μαθητής θα κληθεί να αναπαραστήσει με κατάλληλο λογισμικό τα δεδομένα για τις αλλαγές στη θερμοκρασία και τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα σε έναν τόπο και να συγκρίνει τους ρυθμούς μεταβολής τους, προκειμένου να κατανοήσει καλύτερα το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής
Τρίτον, γενικεύεται η ψηφιακή διάσταση των Προγραμμάτων Σπουδών
Ενσωματώνονται οι ψηφιακές τεχνολογίες και ο ψηφιακός εγγραμματισμός σε όλα τα γνωστικά αντικείμενα, και διαμορφώνεται πλούσιο ψηφιακό υλικό.
- Για παράδειγμα, στα μαθήματα Μελέτη Περιβάλλοντος, Γεωγραφία και Γεωλογία-Γεωγραφία, οι μαθητές θα μπορούν να συμμετέχουν σε εικονικές περιηγήσεις ανά τον κόσμο και να εξασκούνται στη χαρτογραφία, αξιοποιώντας ψηφιακά εργαλεία. Παράλληλα, αποτυπώνονται ψηφιακά τα ίδια τα Νέα Προγράμματα Σπουδών.
Το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ) είχε τη συνολική εποπτεία του σημαντικού αυτού έργου, το οποίο εκπονήθηκε από επιστημονικά άρτιες και αξιοκρατικά επιλεγμένες ομάδες, από το Σεπτέμβριο του 2020 ως τον Οκτώβριο του 2021. Εντός Νοεμβρίου, θα ξεκινήσει η σχετική επιμόρφωση, καθώς και η πιλοτική εφαρμογή τους σε όλα τα Πρότυπα και Πειραματικά σχολεία της χώρας, που θα συνεχιστεί και κατά το σχολικό έτος 2022-2023. Κατά το σχολικό έτος 2023-2024, τα νέα Προγράμματα Σπουδών θα εφαρμοστούν καθολικά, με την ταυτόχρονη έναρξη της εφαρμογής του «πολλαπλού βιβλίου» πλην της Β΄και Γ΄ Λυκείου. Στη Β΄Λυκείου θα εφαρμοστεί το σχολικό έτος 2024-2025 και στη Γ΄Λυκείου το 2025-2026.
Τα Νέα Προγράμματα Σπουδών εντάσσονται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο μεταρρυθμίσεων, που περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, το σύστημα διαρκούς επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών, τα νέα σχολικά εγχειρίδια και τη δυνατότητα επιλογής από εκπαιδευτικούς («πολλαπλό βιβλίο»), τον ψηφιακό μετασχηματισμό, την τράπεζα θεμάτων, τα Εργαστήρια Δεξιοτήτων, την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου της σχολικής μονάδας, των εκπαιδευτικών και των μαθητών, καθώς και του εκπαιδευτικού συστήματος («Ελληνική PISA»).
Η Υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων Νίκη Κεραμέως δήλωσε: “Με τα Νέα Προγράμματα Σπουδών, το σχολικό περιβάλλον εξελίσσεται σε ζωντανό εργαστήριο έρευνας, επικοινωνίας, δράσης και έκφρασης. Γίνεται ελκυστικό, συναρπαστικό: κεντρίζει το ενδιαφέρον και την περιέργεια των μαθητών, και ενθαρρύνει τους εκπαιδευτικούς να οραματιστούν και να πρωτοτυπήσουν. Μαζί με τα Εργαστήρια Δεξιοτήτων, την εκμάθηση αγγλικών από τα πρώτα σχολικά χρόνια, τη μεγαλύτερη αυτονομία της σχολικής μονάδας, τις επιμορφώσεις εκπαιδευτικών και την εν γένει αναβάθμιση του σχολείου, επιδιώκουμε να μάθουμε τα παιδιά μας πώς να μαθαίνουν, να τα εφοδιάσουμε με σύγχρονες γνώσεις και δεξιότητες, χρήσιμες για το παρόν και το μέλλον τους. Η Παιδεία αλλάζει. Στην Πράξη.”
Ερωτήσεις και Απαντήσεις για τα Νέα Προγράμματα Σπουδών
- Τι είναι τα Προγράμματα Σπουδών;
Τα Προγράμματα Σπουδών καθορίζουν το τι, το πώς και το γιατί της μαθησιακής διαδικασίας για κάθε μάθημα, κάθε τάξης, κάθε βαθμίδας, καθώς:
- Περιλαμβάνουν το περιεχόμενο του μαθήματος
- Κατευθύνουν τον σχεδιασμό του μαθήματος με ενδεικτικές δραστηριότητες και προτάσεις αξιολόγησης
- Προσδιορίζουν τους στόχους τους μαθήματος και τα προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα.
- Πόσα είναι τα Νέα Προγράμματα Σπουδών;
Συνολικά, ολοκληρώθηκαν 166 Νέα Προγράμματα Σπουδών – 123 Προγράμματα Σπουδών εκπονήθηκαν εκ νέου και 43 Προγράμματα Σπουδών επικαιροποιήθηκαν – για το Νηπιαγωγείο, το Δημοτικό, το Γυμνάσιο και το Λύκειο της Γενικής Εκπαίδευσης.
- Πώς διασφαλίζεται η ποιότητα των Νέων Προγραμμάτων Σπουδών;
- Το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ) ανέλαβε την εκπόνηση του έργου.
- Το έργο εξελίχθηκε μεθοδικά, στη βάση οργανωμένου πλαισίου, διαφανών κριτηρίων και αντικειμενικών προδιαγραφών.
- Oι δύο κυριότεροι παράγοντες διασφάλισης της ποιότητας των ΠΣ είναι:
- Επιστημονικά άρτιες ομάδες εργασίας αποτελούμενες από:
- 54 Επόπτες και 226 Εκπονητές, επιλεγμένοι ανάμεσα σε πάνω από 750 καταρτισμένους και έμπειρους υποψηφίους (ερευνητές, επιστήμονες, εκπαιδευτικούς της σχολικής τάξης), στη βάση αξιοκρατικών επιστημονικών κριτηρίων και διαφανών διαδικασιών
- Συντονιστές των Γνωστικών Πεδίων και Συμβούλους του ΙΕΠ
- Διαρκής και εποικοδομητική ανατροφοδότηση:
- Αλληλεπίδραση και αλληλοενημέρωση μεταξύ Εποπτών, Εκπονητών και Συντονιστών/Συμβούλων του ΙΕΠ
- Επικείμενη διαδικασία ανατροφοδότησης από την εκπαιδευτική κοινότητα για σχόλια και παρατηρήσεις
- Συμπεράσματα από τη δίχρονη πιλοτική εφαρμογή (2021-22 και 2022-23) σε όλα τα Πρότυπα και Πειραματικά σχολεία της χώρας
- Ποιοι είναι οι άξονες εκσυγχρονισμού των Νέων Προγραμμάτων Σπουδών;
Α. Αναδιάρθρωση του διδακτικού σχεδιασμού των ΠΣ
- Ενισχύεται η μαθητοκεντρική προσέγγιση με έμφαση στα Προσδοκώμενα Μαθησιακά Αποτελέσματα, δηλαδή όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζει ο μαθητής, να κατανοεί και να μπορεί να εφαρμόσει μετά το μάθημα. Για παράδειγμα, αντί ο μαθητής να αποστηθίσει ιστορικά γεγονότα, καλείται να συμμετέχει σε δραστηριότητες που θα του επιτρέψουν να αντιληφθεί τη σημασία των γεγονότων, τα αίτια και τις συνέπειές τους με το π.χ. να υποδυθεί ο ίδιος το ιστορικό πρόσωπο σε ένα παιχνίδι ρόλων ή να συντάξει έναν λόγο σαν να ήταν το εν λόγω ιστορικό πρόσωπο.
- Διαφυλάσσεται η συνέχεια και η συνοχή στην εκπαιδευτική διαδικασία, μέσω της μετατόπισης από την «ύλη» σε θεματικά πεδία που παραμένουν σταθερά από τάξη σε τάξη και από βαθμίδα σε βαθμίδα. Για παράδειγμα, στα Μαθηματικά η θεματική ενότητα «Μοτίβο-Συναρτήσεις» παραμένει σταθερή από τα Μαθηματικά της Α’ Δημοτικού ως και τα Μαθηματικά στο Λύκειο: αρχικά, ο μαθητής αναγνωρίζει απλά αριθμητικά μοτίβα, έπειτα πιο σύνθετα αριθμητικά μοτίβα, κατόπιν αντιμετωπίζει γλωσσικά, συμβολικά και γεωμετρικά μοτίβα, ενώ στο Λύκειο φτάνει στην αναγνώριση και μελέτη πληθυσμιακών μοτίβων, όπως είναι οι δημογραφικές μεταβολές σε διάφορες χώρες ή τα κρούσματα COVID-19.
Β. Αναδιάρθρωση του περιεχομένου των ΠΣ
- Αναπροσανατολίζεται και εμπλουτίζεται το περιεχόμενο με βάση τις σύγχρονες επιστημονικές εξελίξεις και κοινωνικές ανάγκες. Για παράδειγμα, στη Φυσική εισάγονται οι εφαρμογές της κβαντικής θεωρίας και στα Μαθηματικά ενισχύονται τα Στοχαστικά Μαθηματικά (στατιστική και πιθανότητες).
- Γενικεύεται η διαθεματικότητα και η διεπιστημονικότητα σε όλα τα γνωστικά πεδία. Για παράδειγμα, στη Φιλοσοφία εντάσσονται νέες ενότητες εφαρμοσμένης ηθικής, π.χ. βιοηθική, περιβαλλοντική ηθική, ηθική της τεχνητής νοημοσύνης.
- Ενισχύεται η σύνδεση της θεωρίας με την πράξη, ώστε οι μαθητές να εξοπλιστούν για να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις του 21ου αιώνα. Για παράδειγμα, στην Πληροφορική, ο μαθητής θα κληθεί να αναπαραστήσει με κατάλληλο λογισμικό τα δεδομένα για τις αλλαγές στη θερμοκρασία ενός τόπου και τις εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα στον τόπο αυτό και να συγκρίνει τους ρυθμούς μεταβολής τους, προκειμένου να κατανοήσει καλύτερα το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής.
Γ. Γενίκευση της ψηφιακής διάστασης των ΠΣ
- Ενσωματώνονται οι ψηφιακές τεχνολογίες και ο ψηφιακός εγγραμματισμός σε όλα τα γνωστικά αντικείμενα, και διαμορφώνεται πλούσιο ψηφιακό υλικό. Για παράδειγμα, στα μαθήματα Μελέτη Περιβάλλοντος, Γεωγραφία και Γεωλογία-Γεωγραφία, οι μαθητές θα μπορούν να συμμετέχουν σε εικονικές περιηγήσεις ανά τον κόσμο και να εξασκούνται στη χαρτογραφία, αξιοποιώντας ψηφιακά εργαλεία.
- Αποτυπώνονται ψηφιακά τα Νέα Προγράμματα Σπουδών.
- Ποια είναι τα οφέλη των Νέων Προγραμμάτων Σπουδών;
Οι μαθητές:
- Έρχονται σε επαφή με σύγχρονη γνώση στη βάση επιστημονικών και κοινωνικών εξελίξεων
- Μαθαίνουν μέσω νέων, βιωματικών και συμμετοχικών μεθόδων διδασκαλίας
- Σκέφτονται δημιουργικά και κριτικά και εστιάζουν στην ουσία της γνώσης – όχι στην άκριτη αποστήθιση της ύλης.
Οι εκπαιδευτικοί:
- Ενδυναμώνονται ώστε να γίνουν σχεδιαστές και συντονιστές ενός υποστηρικτικού περιβάλλοντος μάθησης
- Ενθαρρύνονται να οραματιστούν και να πρωτοτυπήσουν
- Αποκτούν πρόσβαση σε πλούσιο υποστηρικτικό υλικό, εκπαιδευτικά εργαλεία και κοινότητες μάθησης.
Το σχολικό περιβάλλον:
- Εξελίσσεται σε ζωντανό εργαστήριο έρευνας, επικοινωνίας, δράσης και έκφρασης
- Εμπνέει, ευαισθητοποιεί και ενεργοποιεί τη σχολική κοινότητα
- Γίνεται ελκυστικό και κεντρίζει το ενδιαφέρον και την περιέργεια των μαθητών.
- Πώς τα Νέα Προγράμματα Σπουδών θα ενσωματωθούν ομαλά στη σχολική ζωή;
Ο παράγοντας που διασφαλίζει την ομαλή και επιτυχή ενσωμάτωση των νέων ΠΣ στη σχολική ζωή είναι ότι εντάσσονται σε ένα ευρύτερο μεταρρυθμιστικό οικοσύστημα συμπληρωματικών και αλληλοενισχυόμενων δράσεων, όπως οι εξής:
- Σύστημα διαρκούς επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών
- «Πολλαπλό βιβλίο» – Συγγραφή νέων σχολικών εγχειριδίων και δυνατότητα επιλογής από εκπαιδευτικούς
- Ψηφιακός μετασχηματισμός
- Τράπεζα θεμάτων
- Εργαστήρια Δεξιοτήτων
- Διεύρυνση του πλαισίου διεξαγωγής των δοκιμασιών αποτίμησης των μαθητικών επιδόσεων
- Αξιολόγηση (εκπαιδευτικού έργου της σχολικής μονάδας, εκπαιδευτικών, εκπαιδευτικού συστήματος).
- Ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα του έργου των Νέων Προγραμμάτων Σπουδών
- Οι εργασίες ξεκίνησαν τον Σεπτέμβριο του 2020 και ολοκληρώθηκαν τον Οκτώβριο του 2021.
- Θα ξεκινήσουν άμεσα συντονισμένες προσπάθειες ενημέρωσης της εκπαιδευτικής κοινότητας και θα διαμορφωθούν μηχανισμοί ανατροφοδήτησης από το σώμα των εκπαιδευτικών.
- Μέσα στον Νοέμβριο, τα νέα Προγράμματα Σπουδών θα εκδοθούν σε ΦΕΚ, ενώ θα ξεκινήσει και η πιλοτική εφαρμογή τους καθώς και η σχετική επιμόρφωση.
- Κατά το σχολικό έτος 2022-2023, η πιλοτική εφαρμογή θα συνεχιστεί.
- Κατά το σχολικό έτος 2023-2024, τα νέα Προγράμματα Σπουδών θα ισχύσουν καθολικά, με την ταυτόχρονη έναρξη της εφαρμογής του «πολλαπλού βιβλίου» πλην της Β΄και Γ΄ Λυκείου. Στη Β΄Λυκείου θα εφαρμοστεί το σχολικό έτος 2024-2025 και στη Γ΄Λυκείου το 2025-2026.
- Πότε θα βγουν τα Νέα Προγράμματα Σπουδών της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης;
Το 2022 θα έχουν ολοκληρωθεί και τα 336 Προγράμματα Σπουδών της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, τα οποία θα αφορούν όλους τους τομείς και όλες τις ειδικότητες των Επαγγελματικών Λυκείων (ΕΠΑ.Λ.). Τα Νέα Προγράμματα Σπουδών της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης εκπονούνται από εκπαιδευτικούς σχολικού και πανεπιστημιακού επιπέδου, σε στενή συνεργασία με το Κεντρικό Συμβούλιο Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης που περιλαμβάνει και εκπροσώπους της αγοράς, ώστε το περιεχόμενό τους να αντανακλά και τις ανάγκες της αγοράς εργασίας.
- Αξιοποιήθηκε το έργο προηγούμενων Κυβερνήσεων;
Ασφαλώς. Τα Νέα Προγράμματα Σπουδών αξιοποιούν πολλά στοιχεία προηγούμενων εκπαιδευτικών αλλαγών. Άλλωστε 43 από αυτά αποτελούν επικαιροποίηση των ΠΣ του «Νέου Σχολείου» (2011-2014). Τα Νέα Προγράμματα Σπουδών αναδιαρθρώνουν σε μεγάλο βαθμό και εμπλουτίζουν τους άξονές τους προς την κατεύθυνση διαμόρφωσης ενός νέου παραδείγματος προσέγγισης της γνώσης.
Η παρουσίαση της Υπουργού σε μορφή pdf
Η παρουσίαση του Προέδρου ΙΕΠ σε μορφή pdf
Τα Προγράμματα Σπουδών βρίσκονται στην ιστοσελίδα του ΙΕΠ: http://iep.edu.gr/el/nea-programmata-spoudon-arxiki-selida