Ένα από τα χρυσά μετάλλια του Παγκόσμιου Διαγωνισμού Συνθετικής Βιολογίας «iGEM 2022» κέρδισε η νεοσύστατη ερευνητική, διεπιστημονική ομάδα iGEM MetaThess στην κατηγορία μεταπτυχιακών φοιτητών, ενώ στην κατηγορία των προπτυχιακών φοιτητών, η «iGEM Thessaloniki» επιβεβαίωσε για άλλη μία φορά την δυναμική της παρουσία κερδίζοντας ένα από τα αργυρά μετάλλια του Διαγωνισμού.
Επιπλέον, η ομάδα iGEM MetaThess κατέκτησε την πρώτη θέση στην κατηγορία «Diagnostics» των μεταπτυχιακών ομάδων κερδίζοντας το βραβείο «Best Diagnostics Project». Επίσης, στο σύνολο των διαγωνιζόμενων μεταπτυχιακών ομάδων από όλες τις κατηγορίες βρέθηκε ανάμεσα στις 10 καλύτερες ομάδες. Η ομάδα ήταν υποψήφια για έξι ειδικά βραβεία που αφορούσαν στον σχεδιασμό και την ανάπτυξη καινοτόμων μεθόδων κλωνοποίησης DNA αλληλουχιών, τη μοντελοποίηση βιολογικών συστημάτων, την ανάπτυξη και υλοποίηση πρωτότυπων αναλυτικών μεθόδων και την επιχειρηματική ανάλυση του project.
Παράλληλα, η ομάδα iGEM Thessaloniki ήταν υποψήφια στην κατηγορία των προπτυχιακών φοιτητών για το ειδικό βραβείο καλύτερης επιχειρηματικότητας.
Ο Διαγωνισμός ολοκληρώθηκε την Παρασκευή 28 Οκτωβρίου 2022, στο Παρίσι. Στον Παγκόσμιο Διαγωνισμό συμμετείχαν ερευνητικές ομάδες από κορυφαία πανεπιστήμια (ΜΙΤ, Cambridge, Oxford, Harvard κ.ά.) 42 χωρών.
Ο Πρύτανης του ΑΠΘ, Καθηγητής Νικόλαος Γ. Παπαϊωάννου, με αφορμή τις διακρίσεις των δύο φοιτητικών διεπιστημονικών ομάδων δήλωσε «Οι διεθνείς διακρίσεις των φοιτητών μας αναδεικνύουν, για άλλη μία φορά, το υψηλής ποιότητας εκπαιδευτικό και ερευνητικό έργο που παράγεται στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο. Η διεπιστημονικού χαρακτήρα έρευνα που επιτελείται στο ΑΠΘ ευνοεί τη δημιουργικότητα και την καινοτομία ενώ η πολιτική αριστείας που εφαρμόζεται στο ίδρυμα παρέχει κίνητρα και συνεισφέρει στη δημιουργία ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος για να αναπτυχθούν νέες ιδέες και να μετατραπούν σε καινοτόμα προϊόντα».
Η ομάδα iGEM MetaThess εκπροσώπησε το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης στον Παγκόσμιο Διαγωνισμό με το διαγνωστικό εργαλείο DIAS ενώ η ομάδα iGEM Thessaloniki με το πρότζεκτ THERIAC.
Η ομάδα iGEM MetaThess και το διαγνωστικό εργαλείο DIAS
Το project της ομάδας αφορά στην ανάπτυξη του καινοτόμου διαγνωστικού εργαλείου DIAS (Diagnostic Investigation Accurate System) για τον μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα, οποίος αποτελεί το 84% των περιπτώσεων καρκίνου του πνεύμονα. Πρόκειται για τον καρκίνο με τα μεγαλύτερα ποσοστά θνησιμότητας παγκοσμίως για άνδρες και γυναίκες λόγω, μεταξύ άλλων, της μη έγκαιρης διάγνωσης.
Το διαγνωστικό εργαλείο DIAS είναι ένα φθηνό και ακριβές διαγνωστικό εργαλείο, το οποίο με την ανίχνευση ειδικών βιοδεικτών στο αίμα ασθενών, θα μπορεί να πραγματοποιήσει διάγνωση στα αρχικά στάδια της νόσου. Η έγκαιρη διάγνωση μπορεί να οδηγήσει στην άμεση χειρουργική επέμβαση, ώστε να αυξηθούν τα ποσοστά επιβίωσης των ασθενών. Επιπλέον, με αυτόν τον τρόπο θα μπορούν να αποφευχθούν οι ενδεχόμενες μεταστάσεις.
Το DIAS χρησιμοποιεί απλό μηχανισμό και δεν απαιτεί ακριβό εργαστηριακό εξοπλισμό, με αποτέλεσμα να μπορεί να χρησιμοποιηθεί με ευκολία από όλα τα διαγνωστικά κέντρα. Βασίζεται σε μια συσκευή η οποία συνοδεύεται από μια μικροπλακέτα (microfluidic chip) στην οποία εισάγεται το δείγμα αίματος αφού υποστεί κατάλληλη επεξεργασία. Στο εσωτερικό της συσκευής το προ-επεξεργασμένο δείγμα αίματος αναμειγνύεται με τα κατάλληλα αντιδραστήρια φανερώνοντας τελικά ένα διαγνωστικό σκορ με την πιθανότητα ύπαρξης καρκίνου. Η συγκεκριμένη μικροπλακέτα μπορεί να κατασκευαστεί με τεχνικές τρισδιάστατης εκτύπωσης (3D-printing), διευκολύνοντας μελλοντικά την ευρεία παραγωγή τους από τις βιομηχανίες.
Η ομάδα iGEM MetaThess αποτελείται από μεταπτυχιακούς φοιτητές του ΑΠΘ και συγκεκριμένα του Τμήματος Ιατρικής Αλέξανδρο Γιαννόπουλο-Δημητρίου, Ιωάννα Γουλιού, Κατερίνα Σαΐτη και Δημήτρη Τρυγωνιάρη, του Τμήματος Φαρμακευτικής Μαρία Κωνσταντινίδου, του Τμήματος Οικονομικών Μαρία Κοσμίδου, καθώς και από την υποψήφια διδάκτορα του Τμήματος Φαρμακευτικής Αλίκη Παπαδημητρίου. Επιστημονικός Υπεύθυνος της Ομάδας iGEM MetaThess 2022 είναι ο Αν. Καθηγητής του Τμήματος Φαρμακευτικής Ιωάννης Βιζιριανάκης.
Η ομάδα iGEM Thessaloniki και το έργο – «αντίδοτο» THERIAC
Το όνομα του έργου είναι «THERIAC» (THEranostics using RNA Interference for Application in Cancer) και προέρχεται από την ελληνική λέξη «θηριακή». Στην αρχαιότητα χρησιμοποιούνταν ως παρασκεύασμα, αρχικά ως αντίδοτο στις δηλητηριάσεις από ζώα και τοξίνες και στη συνέχεια ως φάρμακο-πανάκεια.
Στόχος του έργου είναι η δημιουργία ενός καινοτόμου ευέλικτου μοριακού μηχανισμού με ταυτόχρονη διαγνωστική και θεραπευτική δράση που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την αποτελεσματική διάγνωση και θεραπεία πολλαπλών μορφών καρκίνου με τις ελάχιστες παρενέργειες, που οφείλονται κυρίως στην καταστροφή φυσιολογικών κυττάρων κατά τη διάρκεια της θεραπείας.
Το μοντέλο καρκίνου το οποίο θα χρησιμοποιηθεί για την αξιολόγηση του μηχανισμού θα είναι ο καρκίνος του πολύμορφου γλοιοβλαστώματος, ο οποίος ευθύνεται για το 48% των κακοήθων όγκων του εγκεφάλου, με χαμηλό προσδόκιμο ζωής και απουσία αποτελεσματικής μη-επεμβατικής θεραπείας. Με αυτό τον τρόπο, ενισχύονται τα θεμέλια δημιουργίας αποτελεσματικότερης και στοχευμένης διάγνωσης και θεραπείας της συγκεκριμένης μορφής καρκίνου.
Ο μοριακός μηχανισμός θα έχει τη δυνατότητα να προσαρμοστεί στη διάγνωση και στη θεραπεία διαφορετικών τύπων καρκίνου, αλλά μελλοντικά και σε άλλες παθολογικές καταστάσεις.
Η ομάδα iGEM Thessaloniki αποτελείται από προπτυχιακούς φοιτητές του ΑΠΘ και συγκεκριμένα του Τμήματος Χημικών Μηχανικών Κατερίνα-Σοφία Λεωνίδα, του Τμήματος Βιολογίας Μάρκο Μαθιουδάκη, του Τμήματος Χημείας Δέσποινα Παπαδοπούλου και Έλλη Πεϊτσίνη, του Τμήματος Ιατρικής Ηλία Πηλιανίδη και του Τμήματος Μαθηματικών Στυλιανό Σφονδύλη. Επίσης, συμμετέχουν η μεταπτυχιακή φοιτήτρια του Τμήματος Ιατρικής του ΑΠΘ Άννα Αναστασίου και η απόφοιτη του Τμήματος Βιολογίας του ΑΠΘ Δωροθέα Ευμορφίδου. Επιστημονικός Υπεύθυνος της Ομάδας iGEM 2022 είναι ο Αν. Καθηγητής του Τμήματος Ιατρικής Μιχαήλ Αϊβαλιώτης.
Η διεπιστημονική ομάδα iGEM Thessaloniki ήταν η πρώτη ελληνική ομάδα που συμμετείχε στον διαγωνισμό το 2017 και εισήγαγε τον διαγωνισμό στην Ελλάδα. Έκτοτε αποσπά διακρίσεις σε κάθε συμμετοχή της. Το 2017 απέσπασε το χρυσό μετάλλιο, το 2018 κέρδισε το αργυρό μετάλλιο, το 2019 και το 2021 το χρυσό μετάλλιο.
«iGEM Competition»: Μία πρωτοβουλία του MIT
Ο Διαγωνισμός «iGEM Competition» ξεκίνησε το 2003 ως πρωτοβουλία του Πανεπιστημίου MIT και τελεί υπό την αιγίδα του μη κερδοσκοπικού ιδρύματος «iGEM Foundation. Ο Διαγωνισμός αποτελεί πλέον θεσμό και έχει αναδείξει πολλές σημαντικές εξελίξεις, επιστημονικές δημοσιεύσεις και νεοφυείς επιχειρήσεις.