“Γιατί ‘ναι μαύρα τα βουνά”: ένα μουσικό τριήμερο στην Κόνιτσα από τη Στέγη

Η Στέγη ταξιδεύει στην Κόνιτσα μαζί με τον βραβευμένο με Γκράμι παραγωγό Christopher King. Το Γιατί ‘ναι μαύρα τα βουνά είναι ένα τριήμερο μουσικό φεστιβάλ που συνδυάζει τον παραδοσιακό ήχο των Βαλκανίων, τους τραπ/χιπ χοπ αυτοσχεδιασμούς και το εθνογραφικό σινεμά.

γιατί είναι μαύρα τα βουνά

Πώς συνδέονται η παραδοσιακή μουσική των Βαλκανίων, το εθνογραφικό σινεμά και οι τραπ/χιπ χοπ αυτοσχεδιασμοί; Το φετινό καλοκαίρι ξεκινά για τη Στέγη με το Γιατί ‘ναι μαύρα τα βουνά, ένα μυσταγωγικό μουσικό τριήμερο, αφιερωμένο στις μουσικές κουλτούρες των Νοτίων Βαλκανίων, που θα πραγματοποιηθεί στην Κόνιτσα, στο σπίτι της Χάμκως –της μητέρας του Αλή Πασά των Ιωαννίνων, σε επιμέλεια του Christopher King και σε συνεργασία με τον Δήμο Κόνιτσας από 9 έως 11 Ιουνίου. Τρεις μοναδικές νύχτες στις οποίες ο τόπος και η παράδοση συνδέονται με τη μουσική κληρονομιά και δημιουργούν μια ενδιαφέρουσα outsider ιστορία. Ο King, γνωστός στο ελληνικό κοινό από το βιβλίο του «Ηπειρώτικο μοιρολόι», εκτός από συγγραφέας είναι και ένας σπουδαίος εθνομουσικολόγος, παραγωγός και πρεσβευτής της παραδοσιακής μουσικής που οραματίζεται ένα δημόσιο πρόγραμμα που θα φωτίσει και θα εμπλουτίσει τις γνώσεις μας για τους μουσικούς πολιτισμούς κατά μήκος των βόρειων ελληνικών συνόρων. Πιστεύει ότι η μουσική δεν είναι ένα στατικό, ομοιογενές πράγμα, αλλά ένα σύνθετο ανθρώπινο φαινόμενο που δεν έχει σύνορα. Και ότι ο πολιτισμός και η ιστορία μπορούν να κατανοηθούν μέσα από τον φακό της μουσικής.

Από δίσκους γραμμοφώνου 78 στροφών με δημοτικά τραγούδια από τη συλλογή του Christopher King έως τους μουσικούς και χορευτές από τις δύο πλευρές των βόρειων ελληνικών συνόρων αλλά και τις σπάνιες προβολές ταινιών του John Cohen και των αδερφών Μανάκια, το «Γιατί ΄ναι μαύρα τα βουνά» είναι ένα τριήμερο που γιορτάζει τον μουσικό πολιτισμό της περιοχής με μουσικά και χορευτικά σύνολα και ταινίες που περιλαμβάνουν από πολυφωνικά τραγούδια από τη νότια Αλβανία και τη βόρεια Ελλάδα με τις Ισοκράτισσες έως βιολιστικά ηπειρώτικα ντουέτα με τους Κώστα Καραπάνο και Aurel Qirjo, από ελληνικό χιπ χοπ και τραπ με samples από 78άρια των νότιων Βαλκανίων με τους Νέγρο του Μοριά και Odydoze, έως σάζι από την κεντρική Αλβανία με κλαρίνο, ακορντεόν, ντέφι και τραγούδι με τους Vasil Ziu και The Soul of Myzeqe, από την αστική μουσική και παραδοσιακή μουσική των χωριών της Βόρειας Μακεδονίας με το Bajsa Arifovska Folk Group έως την παραδοσιακή χορευτική μουσική από τη Θράκη με την Εβρίτικη Ζυγιά.

Αυτά τα σπουδαία μουσικά συγκροτήματα και τραγουδιστές και από τις δύο πλευρές των ελληνικών συνόρων έχουν προσκληθεί για να παρουσιάσουν τη μουσική τους με τη συνοδεία χορευτών. Χορευτικές οργανώσεις της Ηπείρου έχουν επίσης κληθεί να συνεργαστούν. Για κάθε μέρα της εκδήλωσης, ο Christopher King θα προβεί σε μια σύντομη παρουσίαση βασισμένη σε εμπορικές ηχογραφήσεις που έγιναν μεταξύ 1913-1958 και προέρχονται από το προσωπικό του αρχείο. Το τριήμερο Γιατί ‘ναι μαύρα τα βουνά συστήνεται ως μια πνευματική εμπειρία που δεν θυμίζει σε τίποτα παραδοσιακό πανηγύρι. Απόδειξη; Ο εκρηκτικός μουσικός σχηματισμός του Νέγρου του Μοριά με τον Odydoze, δύο τολμηρών καλλιτεχνών που, έπειτα από παραβιάσεις ρευστών μουσικών συνόρων, παρουσιάζουν το «τραμπέτικο»: μια ολόφρεσκη, τολμηρή μείξη τραπ/χιπ χοπ με το ρεμπέτικο τραγούδι. Ένα εγχείρημα που αβίαστα μας εξηγεί πως, όταν το παλιό ενώνεται με το νέο, μπορεί να προετοιμάσει το έδαφος για νέα είδη, κανόνες και εξαιρέσεις.

Κατά τη διάρκεια των δύο πρώτων βραδιών (Παρασκευή και Σάββατο), θα προβληθεί ταινία σχετική τόσο με την περιοχή όσο και με τη μουσική της. Αυτές τις προβολές θα πλαισιώσουν ο Christopher King καθώς και ο Atanas Chuposki, επικεφαλής κινηματογραφολόγος της Ταινιοθήκης της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας.

Ο Christopher King σημειώνει «Τα ισχύοντα εθνικά σύνορα στα νότια Βαλκάνια προέκυψαν από την κατάρρευση της πολυεθνοτικής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στις αρχές του 20ού αιώνα. Οι μουσικές παραδόσεις στις περιοχές των νότιων Βαλκανίων αποτύπωναν το μωσαϊκό των διαφόρων εθνοτικών και θρησκευτικών ομάδων που κατοικούσαν στην ευρύτερη ζώνη. Ωστόσο, η μουσική στις συγκεκριμένες περιοχές έχει πλέον αποκτήσει εθνικά χαρακτηριστικά αντί για εθνοτικά, καθώς τα σύνορα παγιώθηκαν και οι πληθυσμοί μετακινήθηκαν. Παρ’ όλα αυτά, οι κοινές καταβολές αυτών των διαφορετικών μουσικών παραδόσεων εξακολουθούν να είναι εμφανείς μέχρι σήμερα, καθώς εξελίσσονται στις σύγχρονες μορφές τους. Το “Why the Mountains Are Black: The Musical Cultures of the Southern Balkans” [Γιατί ‘ναι μαύρα τα βουνά: Οι μουσικές κουλτούρες των νότιων Βαλκανίων] διερευνά το πώς αυτές οι παραδόσεις εξελίχθηκαν, άλλαξαν, απορροφήθηκαν και εκδηλώθηκαν στον 21ο αιώνα. »

Οι τρεις μέρες μουσικής, χορού και σπάνιου κινηματογράφου από τις δύο πλευρές των βόρειων ελληνικών συνόρων υλοποιούνται σε παραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, σε συνεργασία με τον Δήμο Κόνιτσας και φιλοξενούνται στο σπίτι της Χάμκως, στην Κόνιτσα, ένα πραγματικό και νοητό κέντρο της νότιας βαλκανικής μουσικής. Για να εκτιμήσουμε πλήρως το πλούσιο πολιτιστικό αγαθό της ελληνικής δημοτικής μουσικής, πρέπει να γνωρίσουμε όλα τα μέρη που συμβάλλουν στο σύνολό του.

Συντελεστές

Επιμέλεια: Christopher King

Επικεφαλής Παραγωγής: Βασίλης Παναγιωτακόπουλος

Οργάνωση Παραγωγής: Χριστίνα Πιτούλη

Εκτέλεση Παραγωγής: Αλέξης Αναστασιάδης, Δανάη Γιαννακοπούλου, Έλμα Ευθυμίου

Αναπληρωτής Τεχνικός Διευθυντής: Γιάννης Ντόβας

Stage Manager: Μελίνα Λορκίδη

Ηχολήπτες: Θοδωρής Τσάχαλος, Αλέκος Τζοβάρας

Τεχνικοί Φωτισμών: Χρόνης Σταματάκης, Εβίνα Γιαννακοπούλου

Τεχνικός Σκηνής: Νίκος Παπανικολόπουλος

Μια παραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση σε συνεργασία με τον Δήμο Κόνιτσας

Το βιβλίο του Christopher King «Ηπειρώτικο Μοιρολόι» κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις ΔΩΜΑ