Η Στέγη επίτιμη καλεσμένη στο σπουδαίο φεστιβάλ του Άμστερνταμ. Στον ευρωπαϊκό χάρτη, τους χωρίζουν 2.816 χιλιόμετρα. Στον θεατρικό χάρτη, όμως, τους ενώνουν πολλές παραστάσεις. Διακεκριμένοι εκπρόσωποι της αθηναϊκής σκηνής ακολουθούν το ρεύμα των καναλιών του ποταμού Άμστελ, προσκεκλημένοι του ιστορικού International Theater Amsterdam (ITA).
Μετά τα εμβληματικά ευρωπαϊκά θέατρα Münchner Kammerspiele (Μόναχο), Volksbühne Berlin (Βερολίνο) και Théâtre des Bouffes du Nord (Παρίσι) του Peter Brook, για πρώτη φορά ένα ελληνικό πολιτιστικό κέντρο, η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση έχει την τιμητική της στο διεθνές φεστιβάλ του ολλανδικού θεάτρου που επί 22 χρόνια διεύθυνε ο κορυφαίος σκηνοθέτης Ivo van Hove. Για δύο βδομάδες –από τις 30 Ιανουαρίου έως τις 10 Φεβρουαρίου 2024– οι σκηνές του ΙΤΑ καταλαμβάνονται μόνο από ελληνικές παραγωγές που, στην πλειονότητά τους, γεννήθηκαν και διέπρεψαν στη Στέγη. Με το βλέμμα σταθερά στραμμένο στη σύγχρονη παραστατική έκφραση, το International Theater Amsterdam διοργανώνει εδώ και 12 χρόνια το φεστιβάλ Brandhaarden: Μια συλλογή ευρωπαϊκών παραστατικών hot spots, κάθε σεζόν με διαφορετική θεματική. Το φετινό Brandhaarden έλκεται από τη νέα ελληνική θεατρική κουλτούρα και έχει τίτλο Brandhaarden – From Athens to Amsterdam, αν και το ΙΤΑ παρακολουθεί στενά το ρεπερτόριο της Στέγης την τελευταία δεκαετία.
Στο αφιέρωμα συμμετέχει η ραχοκοκαλιά του πρόσφατου προγραμματισμού της Στέγης. Ο Βασίλης Βηλαράς με τον Σεισμό του, η Sister Sylvester και η Nadah El Shazly με το Constantinopoliad, o Δημήτρης Καραντζάς με Το Σπίτι, ο Γιάννης Αγγελάκας και ο Χρήστος Παπαδόπουλος με τη Νέκυια, ο Ανέστης Αζάς και ο Πρόδρομος Τσινικόρης με το Romáland. Το θεατρικό πρόγραμμα περιλαμβάνει επίσης την παράσταση –σε παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου– Goodbye Lindita του Μάριο Μπανούσι, ο οποίος τη φετινή σεζόν είναι Onassis AiR Fellow. Το αφιέρωμα κλείνει η Λένα Κιτσοπούλου με μια συναυλία ρεμπέτικου, ενώ θα υπάρξει και παράλληλο πρόγραμμα συζητήσεων με τους σκηνοθέτες και το κοινό, μεταξύ άλλων. Όλοι μαζί συνθέτουν ένα πυκνό και πολυσυλλεκτικό team γενεών, πρεσβευτών του «τι είναι το ελληνικό θέατρο σήμερα» όσο και σκηνικών προσεγγίσεων που αντανακλούν το πρόγραμμα «Εξωστρέφεια» της Στέγης. Αυτή τη φορά με προορισμό το Άμστερνταμ.
Το Brandhaarden είναι ένα διεθνές φεστιβάλ θεάτρου, που φέρνει στο Άμστερνταμ παραστάσεις από καταξιωμένους διεθνείς δημιουργούς. Το φεστιβάλ προσφέρει μια μοναδική, σφαιρική ματιά στο έργο μεμονωμένων δημιουργών, θεατρικών σκηνών, συγγραφέων, περιοχών ή θεματικών. Σε προηγούμενες διοργανώσεις παρουσίασε σκηνοθέτες όπως την Katie Mitchell, τον Milo Rau και την κολεκτίβα Rimini Protokoll, τον συγγραφέα Édouard Louis, την περιοχή της Νότιας Ευρώπης (Πορτογαλία, Ισπανία, Ιταλία και Ελλάδα) και τρία εμβληματικά ευρωπαϊκά θέατρα (Münchner Kammerspiele, Volksbühne Berlin και Théâtre des Bouffes du Nord).
Το φεστιβάλ Brandhaarden αναφέρει: «Κεντρικός καλεσμένος του Brandhaarden 2024 είναι η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, μια από τις πιο πρωτοποριακές σκηνές της Ελλάδας. Κατά τη διάρκεια της 12ης διοργάνωσης του Brandhaarden, θα αναδείξουμε τη σημασία και την επιρροή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση στο θεατρικό τοπίο και το ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο. Το Brandhaarden 2024 μας προσκαλεί να γνωρίσουμε τους “Νέους Έλληνες”, σύγχρονους δημιουργούς από τη χώρα αυτή όπου ο αρχαίος πολιτισμός της υπήρξε η γενέτειρα του θεάτρου μας. Παρουσιάζουμε επτά παραγωγές σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού, μέσα από τη ματιά των πιο ανήσυχων και γόνιμων θεατρικών δημιουργών της Ελλάδας. Τα έργα τους δοκιμάζουν νέες φόρμες, αλλά συχνά ανατρέχουν επίσης στους γνωστούς χαρακτήρες του αρχαιοελληνικού δράματος. Το fringe πρόγραμμα του Brandhaarden 2024 είναι αφιερωμένο στους “Σύγχρονους μύθους”. Καλούμε το κοινό να αναλογιστεί τη δύναμη των κοινών ιστοριών μας, αλλά μαζί θα εξετάσουμε επίσης το πώς αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ευρέως διαδεδομένες ιδέες που δεν είναι απαραίτητα αληθινές, περιθωριοποιώντας έτσι ακόμα περισσότερο τις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού».
Καθώς θα φεύγει ο Ιανουάριος, στις δύο σκηνές του ΙΤΑ θα έρχεται το Brandhaarden των Ελλήνων:
- 30 & 31 Ιανουαρίου, Σεισμός του Βασίλη Βηλαρά. Μια δονούμενη, πολύχρωμη περφόρμανς κόντρα σε κάθε μορφή στερεότυπου: Νon-binary άτομα, τρανς θηλυκότητες, σεξεργάτες και oversized σώματα εκθέτουν, χωρίς φόβο και αναστολές αλλά με πάθος, το δικό τους αφήγημα απέναντι στην ασφυκτική εξάπλωση του νεοσυντηρητισμού και του ρατσισμού.
- 1 & 2 Φεβρουαρίου, Constantinopoliad των Sister Sylvester και Nadah El Shazly. Το ημερολόγιο της φυγής του Κ. Π. Καβάφη από την Αλεξάνδρεια με προορισμό την Κωνσταντινούπολη γίνεται εικόνα και τα χειρόγραφά του, τα οποία διασώθηκαν, λέξεις που αρθρώνονται. Η εικαστικός Κathryn Hamilton, aka Sister Sylvester, συνεργάζεται με την Αιγύπτια μουσικό Nadah El Shazly, παρουσιάζοντας ένα υπνωτιστικό, ολιστικό θέαμα. Αντλώντας από μουσικά, τραγουδιστικά και αφηγηματικά μοτίβα και εισάγοντας ηχητικές και βίντεο εγκαταστάσεις, μας βυθίζουν φαντασιακά στην ποιητική γοητεία του νεαρού Καβάφη. Μια περφόρμανς που έκανε το ντεμπούτο της στη Νέα Υόρκη, στο πλαίσιο του φεστιβάλ “Archive of Desire” του Ιδρύματος Ωνάση, το οποίο ήταν αφιερωμένο στον μεγάλο Αλεξανδρινό ποιητή με αφορμή τα 160 χρόνια από τη γέννησή του.
- 5 & 6 Φεβρουαρίου, Το Σπίτι του Δημήτρη Καραντζά. Στην πρώτη «ενήλικη» συγγραφική του απόπειρα, ο διακεκριμένος –και στην Ευρώπη– Έλληνας σκηνοθέτης δημιουργεί μια σκηνική «βόμβα». Η συσσωρευμένη βία, η μισαλλοδοξία, ο πολεμικός όλεθρος, η περιβαλλοντική κατάρρευση δεκαετιών εισβάλλουν από τον δημόσιο στον ιδιωτικό χώρο: σ’ ένα σπίτι δύο ανυποψίαστων ανθρώπων που βαυκαλίζονται πως ζουν μια τακτοποιημένη ζωή, μα στην πραγματικότητα θάβουν με επιμέλεια σκελετούς στις ντουλάπες τους.
- & 8 Φεβρουαρίου, Νέκυια των Γιάννη Αγγελάκα και Χρήστου Παπαδόπουλου. «Ονειρεύτηκα μια υποβλητική αφήγηση της Οδύσσειας» δηλώνει ο Γιάννης Αγγελάκας. Ο κορυφαίος δημιουργός της ελληνικής ροκ σκηνής στη μουσική, έχει μαζί του την Όλια Λαζαρίδου στην αφήγηση από σκηνής και τον ανερχόμενο πανευρωπαϊκά χορογράφο και σταθερό συνεργάτη της Στέγης, Χρήστο Παπαδόπουλο, στη σκηνοθεσία. Η εμβληματική ραψωδία «λ» της Οδύσσειας, κάτω από τον υβριδικό φακό μιας παραστατικής και μουσικής εμπειρίας, κορυφώνεται σε μια μυστικιστική τελετή. Μια μουσική κατάβαση σε ένα παράλληλο σύμπαν. Μια μουσική και αισθητική εμπειρία, η οποία μας ωθεί να αντιληφθούμε πόσο ιερός και σημαντικός είναι ο χρόνος που μας έχει δοθεί σε αυτή τη ζωή.
- 9 & 10 Φεβρουαρίου, Romáland των Ανέστη Αζά και Πρόδρομου Τσινικόρη. Η πρώτη φορά που η φωνή των Ελλήνων Ρομά ακούγεται σε δημόσιο θεατρικό βήμα. Οι σκηνοθέτες Ανέστης Αζάς και Πρόδρομος Τσινικόρης –δημιουργοί της Καθαρής Πόλης, της πιο ευτυχισμένης και μακροβιότερης ελληνικής διεθνούς περιοδείας– επιστρέφουν στο είδος του θεάτρου-ντοκιμαντέρ, μέσα από μια διεισδυτική έρευνα στα άδυτα και τα άρρητα ζωή της ελληνικής κοινότητας των Τσιγγάνων. Πέντε Ρομά αφηγούνται στιγμές από την περιπέτεια της ζωής τους, φτιάχνοντας ένα ψηφιδωτό του ρατσισμού, της βίας, του αποκλεισμού και της κρατικής αδιαφορίας που βιώνουν διαχρονικά.
- 10 Φεβρουαρίου, «Συναυλία ρεμπέτικου» με τη Λένα Κιτσοπούλου. Η πλέον ανατρεπτική θεατρική συγγραφέας, σκηνοθέτρια και ηθοποιός της τελευταίας 15ετίας στην Ελλάδα, η Λένα Κιτσοπούλου έχει κάποιες δηλωμένες αδυναμίες. Η ελληνική λαϊκή μουσική και, κυρίως, τα ρεμπέτικα του πάθους και της καψούρας την ανεβάζουν συχνά πυκνά στο πάλκο – αντί της θεατρικής σκηνής. Εκεί όπου αποκαλύπτεται, αν δεν συμπυκνώνεται, η δημιουργική τρέλα της Κιτσοπούλου, με την έννοια που έδιναν στον όρο ο Βασίλης Τσιτσάνης και ο Μάρκος Βαμβακάρης.
Το φεστιβάλ Brandhaarden του International Theater Amsterdam είναι ένας ακόμα σημαντικός σταθμός στο δραστήριο πρόγραμμα «Εξωστρέφεια» της Στέγης, αφού αυτή τη στιγμή δεκάδες παραγωγές του Onassis Culture ταξιδεύουν ανά την Ευρώπη, διαδίδοντας όψεις του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού.