Φέτος η Αθήνα έχει διπλό λόγο να γιορτάζει, καθώς συμπληρώνονται 50 χρόνια από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας και 80 χρόνια από την απελευθέρωση της ελληνικής πρωτεύουσας από τη ναζιστική κατοχή.
Με αφορμή τη διπλή επέτειο, ο Δήμος Αθηναίων κορυφώνει το μεγάλο πρόγραμμα των επετειακών του εκδηλώσεων με τίτλο «1974 & 1944: Η Αθήνα γιορτάζει την ελευθερία της», που σχεδιάζουν και υλοποιούν ο Οργανισμός Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας (ΟΠΑΝΔΑ), η Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων και η Αναπτυξιακή Αθήνας, σε συνεργασία με άλλους φορείς.
Ο Δήμαρχος Αθηναίων, Χάρης Δούκας, δήλωσε: «Η Αθήνα τιμά τις δύο αυτές μεγάλες επετείους για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία, με πληθώρα πολιτιστικών εκδηλώσεων – οι περισσότερες με ελεύθερη είσοδο – σε τοπόσημα και γειτονιές της Αθήνας που γεφυρώνουν το παρελθόν της πόλης με τη νεότερη ιστορία μας. Και η ιστορία μάς διδάσκει ότι τίποτα δεν είναι δεδομένο και γι’ αυτό, πρέπει να θυμόμαστε, να διδασκόμαστε, να αγωνιζόμαστε».
«Όσοι δεν πρόλαβαν- Διαδρομή μνήμης ’40- ’44» στο Γ΄ Νεκροταφείο Αθηνών
Το Γ’ Νεκροταφείο μετατρέπεται σε ένα Ανοιχτό Μουσείο με την εγκατάσταση της «Διαδρομής Μνήμης ’40-’44», αφιερωμένης στα θύματα της περιόδου της ναζιστικής κατοχής που δεν πρόλαβαν να γιορτάσουν την ελευθερία.
Η διαδρομή σηματοδοτείται με αναθηματικές στήλες με QR codes που οδηγούν σε ιστότοπο και «αφηγούνται» συγκινητικές ιστορίες θυμάτων και αφανών ηρώων. Ξεκινά από την κεντρική είσοδο με ανηφορική πορεία κατά μήκος του χώρου, όπου άλλοτε ενταφιάζονταν ομαδικά τα θύματα της πείνας, του κρύου και των ασθενειών. Φτάνει στο Μνημείο Εκτελεσθέντων και στους τιμής ένεκεν τάφους. Συνεχίζει προς το Στρατιωτικό Τμήμα και, έπειτα, κατηφορίζει προς την πλατεία του Νεκροταφείου, για να συναντήσει τα μνημεία της Εθνικής Αντίστασης και της σφαγής του Αιγάλεω. Η περιήγηση είναι συγχρόνως θεματική και χρονολογική: από τον πρώτο χρόνο της Κατοχής και τον ζοφερό χειμώνα του ’41-’42, στις εκτελέσεις του ’44 και τέλος, στην επίσημη μνημονική μεταπολεμική χειρονομία. Ο περίπατος επεκτείνεται σε τάφους εκτελεσθέντων και συνεχίζεται ως το Εβραϊκό Νεκροταφείο.
Το έργο σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε από το Τμήμα Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Δ/νσης Σχεδίου Πόλεως του Δήμου Αθηναίων σε συνεργασία με την Αναπτυξιακή Αθήνας.
Εκθέσεις
Η μεγάλη ιστορική έκθεση «1974 & 1944: Η Αθήνα γιορτάζει την ελευθερία της» συνεχίζεται στο Κέντρο Τεχνών του ΟΠΑΝΔΑ στο Πάρκο Ελευθερίας έως τις 28 Οκτωβρίου. Με ελεύθερη είσοδο, παρουσιάζει πάνω από 500 τεκμήρια, όπως φωτογραφίες, αρχεία και έργα τέχνης που αφηγούνται τις στιγμές της χαράς και της αγωνίας των Αθηναίων το 1944 και το 1974. Καθημερινά πραγματοποιούνται δωρεάν ξεναγήσεις για σχολεία, ενώ κάθε Πέμπτη απόγευμα για ενήλικες, με απαραίτητη προκράτηση. Η ιστορική έκθεση σχεδιάζεται και υλοποιείται από την Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων σε συνεργασία με τα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ), τα Γενικά Αρχεία του Κράτους και το Ιστορικό Αρχείο Δήμου Αθηναίων, με την υποστήριξη του Αρχείου της ΕΡΤ.
Η Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων φιλοξενεί έως τις 3 Νοεμβρίου την εικαστική έκθεση «Η Αποκατάσταση της αισιοδοξίας» στο κτίριο Β, όπου έργα από της συλλογές της συνομιλούν με σύγχρονα έργα ζωγραφικής, γλυπτικής και χαρακτικής εξερευνώντας το δίπολο Δημοκρατία/διάλογος. Στο πλαίσιο της έκθεσης, θα πραγματοποιηθεί την 1η Νοεμβρίου στις 18:30 site-specific χορευτική παράσταση από τους σπουδαστές της Κρατικής Σχολής Ορχηστικής Τέχνης. Παράλληλα, στο κτίριο Α της Πινακοθήκης, παρουσιάζεται η ομαδική έκθεση «Δημοκρατία και συγκρούσεις», έως τις 17 Νοεμβρίου. Μέσα από διάφορες προσεγγίσεις, οι καλλιτέχνες προβληματίζουν και προβληματίζονται για το νόημα της Δημοκρατίας, της σύγκρουσης, αλλά και της βίας.
Μουσική
Στις 12 Οκτωβρίου, η πολιτική όπερα «Φιντέλιο» του Μπετόβεν, ανεβαίνει με ελεύθερη είσοδο, στο «Ολύμπια Δημοτικό Μουσικό Θέατρο “Μαρία Κάλλας”» στην ελληνική γλώσσα, στο ίδιο ακριβώς λιμπρέτο με τα συμβολικά μηνύματα που είχε τραγουδήσει στο Ηρώδειο τον Αύγουστο του ‘44 η νεαρή τότε Μαρία Κάλλας, λίγους μόλις μήνες πριν την αποχώρηση των ναζιστικών στρατευμάτων από την Αθήνα.
Με μία μεγάλη συναυλία στο Δημοτικό Θέατρο Λυκαβηττού με τίτλο «Τίποτα δεν πάει χαμένο: 50 χρόνια τραγούδια για έναν καλύτερο κόσμο», θα γιορτάσει ο Δήμος Αθηναίων, την Τρίτη 15 Οκτωβρίου, την επέτειο των 50 χρόνων από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας με τη συμμετοχή σπουδαίων εκπροσώπων τριών γενιών ερμηνευτών. Ο Σπύρος Γραμμένος, ο Φοίβος Δεληβοριάς, ο Μανώλης Μητσιάς, ο Γιώργος Νταλάρας, η Μαρία Παπαγεωργίου, ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου, ο Μίλτος Πασχαλίδης και η Μαρία Φαραντούρη θα παρουσιάσουν εμβληματικά τραγούδια της μεταπολίτευσης. Η συναυλία θα μεταδοθεί ζωντανά από τον Αθήνα 9.84, ενώ μέρος των εσόδων της θα διατεθεί για την ανάδειξη του ιστορικού χώρου του πρώην ΕΑΤ – ΕΣΑ στο Πάρκο Ελευθερίας, που κρατήθηκαν και βασανίστηκαν αγωνιστές και αγωνίστριες στη διάρκεια της δικτατορίας.
Θα ακολουθήσουν δύο μουσικά αφιερώματα στα αντάρτικα τραγούδια και τα Ρεμπέτικα της Κατοχής. Το πρώτο την Παρασκευή 18 Οκτωβρίου, στις 20:00, στο Πολιτιστικό Κέντρο Συλλόγου Εργαζομένων ΟΤΕ με την έντεχνη ορχήστρα του πολιτιστικού συλλόγου με μαέστρο τον Νίκο Πλατύραχο και το δεύτερο το Σάββατο 19 Οκτωβρίου, στις 20:00 στο Πολιτιστικό Κέντρο «Μελίνα», στην αίθουσα Οδοιπορικό (Α΄ Όροφος) με το μουσικό σχήμα «Παραπεταμένοι».
Συζητήσεις και ομιλίες
Στο πρόγραμμα των ανοικτών ομιλιών προς το κοινό περιλαμβάνεται συζήτηση για το φύλο και τη σεξουαλικότητα στην περίοδο της μεταπολίτευσης, με τίτλο «Έξω το κράτος από τα κρεβάτια μας: Επιθυμίες, αντιστάσεις στη Μεταπολιτευτική Ελλάδα», στις 14/10 στο Πάρκο Ελευθερίας, καθώς και μία ημερίδα για το ζήτημα της συμμετοχής των γυναικών στην Αντίσταση στο INNOVATHENS στην Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων στις 22/10. Ο τόπος μνήμης και μαρτυρίου των κτιρίων-κρατητηρίων της Οδού Ελπίδος αναδεικνύεται στις 23/10 στο Πολιτιστικό Κέντρο Συλλόγου Εργαζομένων ΟΤΕ, ενώ στις 6/11 στο Πάρκο Ελευθερίας ο αντιδικτατορικός αγώνας για την «Ευρώπη της αλληλεγγύης 1967-1974». Τέλος, στις 13 Νοεμβρίου, στο Αμφιθέατρο Αντώνης Τρίτσης του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Αθηναίων συζητάμε για τον εκδημοκρατισμό και την αποδημοκρατικοποίηση, τις σύγχρονες ευρωπαϊκές πολιτικές, τις κοινωνικές διεκδικήσεις και την Αριστερά, στην εκδήλωση με τίτλο «Η Δημοκρατία σήμερα: Ελλάδα, Ισπανία και Πορτογαλία, 50 χρόνια μετά».
Θεατρικές και Ιστορικές διαδρομές, Ξεναγήσεις
Το Σαββατοκύριακο 12 και 13 Οκτωβρίου, ομάδα αποφοίτων της Δραματικής Σχολής του Ωδείου Αθηνών θα παρουσιάσει το θεατρικό «Σκίτσα Κοραή 4, 1941-1944» σε δραματουργία Ακύλλα Καραζήση, στο υπόγειο της Κοραή 4, Χώρος Ιστορικής Μνήμης 1941-1944, με διπλή παράσταση στις 19:00 και 20:00 μεελεύθερη είσοδο.
Οι θεατρικές διαδρομές “1974 & 1944: Το άγνωστο Δουργούτι της Κατοχής και της Αντίστασης” που εκτυλίσσονται στον Νέο Κόσμο, συνεχίζονται τις Κυριακές 13 και 20 Οκτωβρίου στις 19:00, από τρεις θεατρικούς ξεναγούς σε ένα ταξίδι στην ιστορία της περιοχής, από τις αρχές του περασμένου αιώνα μέχρι το μεγάλο «Μπλόκο του Δουργουτίου» (9/8/1944), μία από τις πιο αιματοβαμμένες σελίδες της κατοχικής Αθήνας. Η είσοδος είναι ελεύθερη με δελτία από το more.com.
Στις 12/10 και 19/10, οέγκριτος, ιστορικός και συγγραφέας, Μενέλαος Χαραλαμπίδης θα πραγματοποιήσει δύο Ιστορικές Διαδρομές στην 1η Δημοτική Κοινότητα, το Σάββατο 12 Οκτωβρίου στις 11:00, με θέμα «Σαμποτάζ και Διαδηλώσεις στην Κατοχική Αθήνα» και στη 2η Δημοτική Κοινότητα το Σάββατο 19 Οκτωβρίου στις 11:00, όπου ο ιστορικός θα αναδείξει «Το Παγκράτι στα χρόνια της Κατοχής». Η κράτηση θέσης είναι απαραίτητη στο opandaxenagiseis.gr.
Για τρεις συνεχόμενες Κυριακές (20/10, 27/10, 3/11), η ομάδα θεάτρου «Ανεμόμυλοι», θα περιηγηθεί στα «Άγνωστα Πετράλωνα της Κατοχής και της Αντίστασης», ενώ στις 2/11, τρεις θεατρικοί ξεναγοί ετοιμάζουν μια βιωματική εμπειρία σε έναν χώρο στον οποίο οι ουλές από τις κατοχικές πληγές φαίνονται ακόμα, στον χώρο μνήμης 1941-1944, Κοραή 4.
Τέλος, η ομάδα Ανεμόμυλοι ανεβάζει την παράσταση «Όταν έφυγαν τ’ αγάλματα» για μαθητές σχολείων του Δήμου Αθηναίων ηλικίας 6-11 ετών, στις 15-18 & 22-25 Οκτωβρίου στον Πολυχώρο Άννα & Μαρία Καλουτά.
Προβολές
Μέχρι τις 23 Οκτωβρίου 2024, κάθε Δευτέρα και Τετάρτη, επιλεγμένα επεισόδια από τη σειρά ντοκιμαντέρ «Χρονικό της Εθνικής Αντίστασης» του αρχείου της ΕΡΤ, θα προβάλλονται με ελεύθερη είσοδο στα Κέντρα Δημιουργικής Μάθησης του Δήμου Αθηναίων. Στις 11/10, στο Athens Book Space του Δήμου Αθηναίων στο Πάρκο Ελευθερίας, θα παρουσιαστούν δύο ντοκιμαντέρ με τίτλο «Με καρδιά από τόλμη γεμάτη – Πρόσκοποι στην Κατοχή» στις 20:00, σε συνεργασία με το Σώμα Ελλήνων Προσκόπων και «Οι Παρτιζάνοι των Αθηνών» για την ΕΑΜική Αντίσταση την περίοδο της Κατοχής στην Αθήνα (‘41-’44) στις 21:00. Επιπλέον το ντοκιμαντέρ Dourgouti Town σε σκηνοθεσία Δημήτρη Μπαβέλλα (89΄, 2024) θα προβληθεί στις 30/10, 19:30, στην Πλατεία Μπλόκου Δουργουτίου.
Χορός
Στον προαύλιο χώρο του Κέντρου Τεχνών του Δήμου Αθηναίων στο Πάρκο Ελευθερίας «η Αθήνα χορεύει την ελευθερία της» όλο τον Οκτώβριο. Συγκεκριμένα, στις 13, 19, 20, 26 και 27 Οκτωβρίου, θα ανοίξει ένας «διάλογος» μεταξύ της ιστορικής έκθεσης και των ερμηνευτικών τεχνών, μέσα από ένα site–specific ένθετο χορού με ελεύθερη είσοδο.
Δείτε αναλυτικά όλο το πρόγραμμα των επετειακών εκδηλώσεων με τις προαναφερόμενες αλλά και άλλες δράσεις στο https://cultureisathens.gr/